ورق قلع اندود یا تین پلیت (به انگلیسی Tin Coated Sheet) به دلیل ویژگی قلع، در جاهایی که نیاز به مقاومت بالا در برابر خوردگی وجود دارد، مانند قوطی مواد غذایی یا وسایل خانگی و یا حتی صنایع الکترونیکی (پوشش باتری و روکش قطعات الکترونیکی) بسیار رایج است. در این مطلب به مهم‌ترین ویژگی‌ها، کاربرد، انواع، استاندارد و قیمت ورق قلع اندود می‌پردازیم تا با اطلاع کامل، امکان خرید آن فراهم شود.
ورق قلع اندود چیست
ورق قلع اندود (به انگلیسی Tin Coated Sheet) نوعی ورق فولادی با میزان پایین کربن است که با لایه‌ای نازک از قلع پوشانده می‌شود. افزودن فلز قلع باعث ایجاد خواص بیشتری به ورق مانند مقاومت در برابر خوردگی و اکسیداسیون، انعطاف‌پذیری و قابلیت چکش‌خواری می‌دهد.
ویژگی‌های ورق قلع اندود
قلع، فلزی براق و سفید رنگ است که به دلیل عدم اکسیداسیون در بسیاری موارد به‌عنوان پوشش و محافظ به کار می‌رود. این فلز در کنار فولاد در شکل ورق قلع‌اندود، ترکیبی بسیار مستحکم را بوجود می‌آورد که به‌خصوص ویژگی‌های زیر را دارد:
- مقاومت بالا در برابر خوردگی، محیط‌های دارای رطوبت
- ظاهری زیبا، یکنواخت و براق
- قابلیت جوش‌کاری و لحیم‌کاری مناسب
- مقاومت و دوام بالا در برابر سایش
- قابلیت رنگ‌کاری مطلوب
- استحکام در برابر انواع ضربه‌ها
- انعطاف‌پذیری مناسب
- قابلیت بازیافت
کاربردهای ورق قلع اندود
با توجه به ویژگی‌های خاصی که فلز قلع به ورق فولادی می‌دهد، استفاده از ورق قلع‌اندود بسیاری از نیازهای صنایع مختلف را برطرف می‌کند. بر این اساس مهم‌ترین کاربرد این ورق را می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بسته‌بندی مواد غذایی: ساخت انواع قوطی‌های فلزی مواد غذایی، کنسروها، روغن
- لوازم خانگی: ساخت یخچال، فریزر، ماشین لباسشویی، قالب کیک، اسپری، قابلمه و ماهیتابه
- خودروسازی: قطعات الکتریکی، فیلترها، واشر سر سیلندر
- ساختمان‌سازی: منعکس‌کننده‌های نور، رادیاتورها، نمای ساختمان، نرده‌های سقف کاذب
- صنایع الکترونیکی: پوشش باتری‌ها، روکش قطعات الکتریکی، بردهای الکترونیکی
انواع ورق قلع اندود
ورق قلع‌اندود بر اساس معیارهای مختلفی مثل درصد آلیاژ بکار رفته یا میزان نرمی و سختی، کیفیت تولید، روش پرداخت و شکل ظاهری تقسیم‌بندی می‌شود:
انواع ورق قلع اندود بر اساس درجه نرمی و سختی
درجه سختی رابطه مستقیمی با میزان آلیاژ به‌کار رفته در آن دارد. این حالت با شاخصی به نام «تمپر» مشخص می‌شود. به‌طور کلی تمپرینگ فرایندی پردازش فلزات از طریق حرارت دادن است و در آن با هدف آبدیده و ملایم کردن پروفیل‌های فولادی، میزان سختی آن‌ها طی عملیات حرارتی ویژه‌ای تغییر می‌کند. این عملیات بر روی ورق قلع‌اندورد هم انجام می‌گیرد و در اثر آن سه نوع از این ورق به‌دست می‌اید.
تمپر ۲
در این روش ورق فولادی، تحت دماهای بالا قرار گرفته و میزان سختی آن کاهش می‌یابد. به همین دلیل به ورق قلع اندود تمپر ۲، ورق دارای درجه سختی پایین می‌گویند. ورق به‌دست آمده در اینجا خاصیت ارتجاعی بالاتر، اما استحکام کششی پایین‌تر است.
تمپر ۳
در اینجا درجه حرارت به شکلی تنظیم می‌شود که سختی ورق در حد نرمال و استاندارد آن حفظ شود. به عبارتی ورق قلع اندود دارای درجه سختی معمولی خواهد بود.
تمپر ۴
اگر ورق قلع‌اندود در حین فرایند تمپرینگ تحت دماهای پایین‌تر قرار گیرد، سختی آن بیشتر و در عوض شکنندگی آن کاهش می‌یابد. بنابراین این نوع ورق دارای درجه سختی بالا است.
انواع ورق قلع اندود بر اساس روش پرداخت
در این دسته بندی ورق قلع اندود بر اساس هموار بودن سطح یا شکل ظاهری که در اثر تفاوت در روش پرداخت آن بوجود می‌آید، به پنج نوع زیر تقسیم‌بندی می‌شود:
-
ورق قلع اندود سنگی
ورقی مستحکم و مقاومت بالا در برابر خراشیدگی با درجه زبری سطح بین ۰.۳۵ تا ۰.۶ میکرومتر
-
ورق قلع اندود سنگی ظریف:
این ورق با درجه زبری بین ۰.۲۵ تا ۰.۴۵ میکرومتر، میزان ناهمواری کمتری به نسبت نوع اول دارد.
-
ورق قلع اندود مات:
سطح نوع مات، نقره‌ای مایل به خاکستری با دوام بالایی است. درجه زیری سطح آن نیز بیشتر از ۰.۹ میکرومتر است.
-
ورق قلع اندود نقره‌ای:
این ورق با درجه زبری سطح بیشتر از ۰.۹ میکرومتر (کمتر از نوع مات) و به‌دلیل شکل مناسب، در هنرهای تزیینی و همچنین قوطی‌های مواد غذایی کاربرد بیشتری دارد.
-
ورق قلع اندود براق:
این ورق سطحی بسیار صاف و صیقلی دارد و برای کتربردهایی که نیاز اصلی آن‌ها ظاهر زیبا و مقاومت در برابر خوردگی است، بسیار مناسب هستند.
انواع ورق قلع اندود بر اساس روش تولید
این ورق به دو روش الکترولیت و غوطه‌وری در کارخانه‌ها تولید می‌شود. در فرایند الکترولیت، ابتدا ورق‌های فولادی برای پاکسازی و چربی‌زدایی به ترتیب وارد دو حوضچه آب و اسید می‌شوند و بعد از آن فرایند پوشش دهی قلع به روش الکتریکی انجام می‌گیرد. اما در روش غوطه‌وری، بعد از انجام نورد سرد بر روی ورق، به مدت چند ثانیه آن‌را داخل حوضچه قلع مذاب فرو می‌برند. تفاوت ورق‌های تولید شده به این دو روش در میزان ضخامت قلع آن است. به نحوی که در روش الکترولیت کنترل دقیق بر پوشش قلع امکان‌پذیر است و این فلز به شکل یکنواخت در سراسر ورق پخش می‌شود.
ابعاد و مشخصات ورق قلع اندود
محدوده ضخامت ورق قلع اندود بین ۰.۱۵ تا ۰.۴۹ میلی‌متر است که البته در مدل دو بار نورد شده این میزان به ۰.۱۳ تا ۰.۴۹ میلی‌متر هم می‌رسد. در برخی موارد هم ورق‌های سنگین‌تر ضخامتی برابر ۰.۶ میلی‌متر دارند.
از نظر عرض هم ورق‌ها در اندازه‌های ۱.۰۵۰ تا ۶۰۰ میلی‌متر در بازار بر حسب کاربرد موجود هستند. طول این ورق نیز بر حسب درخواست مشتری متغیر است. زیرا در اکثر موارد ورق قلع اندود به شکل رول عرضه می‌شود و بعد از آن به اندازه طول مورد نیاز خریدار برش می‌خورد.
استانداردهای ورق قلع اندود
معمولا بر اساس نوع کاربرد، استانداردهای متفاوتی برای تولید ورق قلع اندود مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این بخش به چهار مورد از متداول‌ترین آن‌ها می‌پردازیم:
- ASTM A 630-98: استاندارد بین‌المللی برای روش پوشش قلع در ورق
- ASTM A 623-02: استاندارد بین‌المللی تولید ورق های قلع اندود بر پایه ورق سیاه که کاربرد عمومی دارند.
- ASTM A 657M-98a: در این استاندارد مشخصات ورق قلع اندود یک و دو بار نورد، با پایه ورق سیاه و پوشش الکترولیتیک کروم مشخص شده است.
- ASTM 623M-02: استاندارد تولید ورق قلع اندود برای مصارف عمومی
قیمت ورق قلع اندود
قیمت ورق قلع اندود پارامترهای مختلفی مثل وزن، ضخامت، میزان کیفیت و درجه زبری سطح و شرکت تولید کننده آن بستگی دارد. البته نوسانات بازار و ارز هم نکته مهمی است که باید به آن توجه کرد. به همین دلیل بهتر است در صورت نیاز به تهیه و خرید این محصول، به فروشگاه‌های معتبری قیمت آنلاین و بروز را ارائه می‌دهند، مراجعه کنید. البته در برخی موارد با توجه به تخصصی بودن موضوع خرید، نیاز به مشاوره و راهنمایی برای در اختیار گذاشتن ورقی متناسب با نوع کاربرد مورد نیاز، ابعاد و وزن، همچنین تضمین کیفیت محصول نکته‌ای است که باید در انتخاب فروشگاه و عرضه‌کننده باید به آن توجه کرد.
با سالهای سال سابقه در عرصه فولاد و آهن آلات، برای شما می نویسیم. تا نوشته های ما، راهنمایی برای شما باشد و اطلاعات شما را در این رابطه افزایش دهد. چون معتقدیم که دانش بیشتر شما، باعث اتخاذ تصمیم بهینه خواهد شد.
