تیرآهن هاش سبک (به انگلیسی Lightweight H Beam) نوعی از دسته انواع تیرآهن است که دارای ضخامت، طول بال کمتر و وزن سبک‌تری نسبت به نوع سنگین است. به دلیل این ویژگی‌ها و استحکام کمتر آن، تیرآهن هاش سبک بیشتر در سازه‌ها و اسکلت‌های فلزی ساختمان که نیاز به تحمل وزن کمتر دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالیکه تیرآهن هاش سنگین (به انگلیسی High weight H Beam) نوعی تیرآهن با ضخامت بال و جان بیشتر نسبت به هاش سبک است. به همین دلیل مقاومت بالایی در برابر نیروهای وارده دارد و به‌خصوص قابل استفاده در سازه‌های سنگین است. این مقطع فولادی بر اساس استانداردهای بین المللی تولید می‌شود، با توجه به استحکام خود، در زمان وقوع زمین لرزه آسیبی کمتر می‌بیند. در این مطلب پس از آنکه توضیح دادیم تیرآهن هاش چیست، تفاوت آنها را از منظر های کاربرد، ابعاد و … بررسی می کنیم.
تیرآهن هاش چیست ؟
تیرآهن هاش، دسته‌ای از پروفیل‌های باز فولادی است که به دلیل شکل خاص سطح مقطع آن همانند حرف H انگلیسی به این نام خوانده می‌شود. این پروفیل به‌دلیل ابعاد و ضخامت پایین خود جزو دسته پروفیل‌های ساختمانی به حساب می‌آید و بر حسب ضخامت به سه دسته سبک، سنگین و فوق سنگین تقسیم بندی می‌شود. تیرآهن هاش سبک HEA یا IPBL همان‌ظور که از نامش پیداست دارای ضخامت و وزن کمتری نسبت به انواع دیگر تیرآهن هاش است. در کلمه HEA اولین حرف یعنی H نماینده شکل سطح مقطع و حرف A نماینده کمترین ضخامت این پروفیل می‌باشد. البته نوع دیگر تیرآهن هاش سبک به نام HEB هم وجود دارد که حرف B در آن نشانه ضخامت بیشتر آن نسبت به نوع HEA است.
کاربرد تیرآهن هاش سنگین
ویژگی خاص تیرآهن هاش سنگین، به خصوص مقاومت بالاتر آن به نسبت انواع معمولی، کاربردش در صنعت و سازه‌های سنگین را بیشتر می‌کند. از جمله متداول‌ترین آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ستون‌های پایه و اصلی ساختمان‌های بزرگ و چند طبقه، اسکلت فلزی برج‌ها، خرپا، تیرهای لانه زنبوری
- سازه‌های دریایی و کشتی‌سازی
- پل‌سازی
- ساخت ماشین آلات صنعتی و تجهیزات سنگین
کاربرد تیرآهن هاش سبک
ارتفاع این تیرآهن به نسبت عرض آن کمتر است و در مقایسه به دو نوع سنگین و فوق سنگین، دارای ضخامت کمتری در بخش بال و جان است. به‌دلیل سبک وزن بودن و مقاومت کمتر در برابر وزن‌های سنگین، کاربرد هاش سبک کمی محدودتر و بیشتر در حوزه ساخت و ساز است، با این حال می توان از آن با رعایت الزامات وزنی در صنایع دریایی و نفت و گاز به شرح زیر هم استفاده کرد:
- ساختمان‌سازی: ساخت ستون‌ها، اسکلت فلزی، تیرها، سقف‌ها با میزان بار کم
- صنایع دریایی: ساخت اسکله و سازه‌های فلزی دریایی
- صنایع نفت و گاز: ساخت سکوهای نفتی و گازی، مخازن و اسکلت‌های فلزی
تفاوت تیرآهن هاش سبک با هاش سنگین
این دو نوع تیرآهن از لحاظ ابعاد، وزن، نوع کاربرد و فرایند تولید تفاوت‌هایی به شرح زیر دارند:
- ابعاد: تیرآهن‌های هاش سبک در طول‌های حداکثر تا ۳۰ متر تولید می‌شوند، در حالیکه نوع سنگین را می توان تا طول‌های ۱۰۰ متر نیز ساخت. از طرفی مهم‌ترین تفاوت این دو نوع در ضخامت بیشتر «جان» است که همین عامل وزن بالاتر آن را باعث می‌شود.
- روش تولید: هر چند هر دو نوع هاش سبک و سنگین به روش نورد گرم تولید می‌شوند، با این حال تجهیزات تولید هاش سنگین به‌دلیل تفاوت ضخامت، از نوردهای چند جهته است. در حالیکه هاش سبک روش تولید ساده‌تری تنها با استفاده از یک سری غلتک معمولی دارد.
- استحکام: کمتر بودن ضخامت هاش سبک باعث کاهش استحکام و مقاومت آن در برابر نیروهای کششی و بارهای سنگین می‌شود. همین عامل کاربرد آن‌را محدودتر به مواردی که نیاز به تحمل کمتر بار دارند، می‌کند.
تفاوت تیرآهن هاش سنگین با هاش سبک
ابعاد، مشخصات فنی (به خصوص وزن) و روش تولید، تفاوت‌هایی را در این دو نوع تیرآهن معروف بوجود می‌آورد. این تفاوت‌ها عاملی برای کاربردهای متنوع آنها است.
- تفاوت کاربرد: بیشتر بودن ابعاد، ضخامت و در نتیجه وزن تیرآهن سنگین نسبت به نوع سبک، باعث می‌شود که کاربرد آن در سازه‌های نیاز به تحمل بار سنگین نیز بیشتر باشد. به همین جهت برای مقاوم‌سازی پایه‌ها در بخش‌های پایین ساختمان، پل‌سازی استفاده می‌شود. اما نوع سبک در طبقات بالایی استفاده می‌شود تا وزن اضافی به سازه وارد نشود.
- ابعاد: در صورت مقایسه ابعاد این دو نوع تیرآهن مطابق جدول اشتال، مشخص است که طول بال‌های هاش سبک به نسبت ارتفاع کمتر است در حالیکه در هاش سنگین این مقادیر با هم برابرند. از طرفی در مقایسه با هاش سبک، تیرآهن هاش سنگین در طول بیشتری یعنی ۱۰۰ متر تولید می‌شود. این میزان در نوع سبک حداکثر ۳۰ متر است.
- روش تولید: هر دو نوع از طریق روش نورد تولید می‌شوند، با این تفاوت که فرایند تولید هاش سنگین به دلیل نیاز به تولید در ضخامت‌های بیشتر، کمی پیچیده‌تر و بوسیله غلتک‌های نورد چند جهته انجام می‌گیرد.
- مقاومت در برابر نیروهای کششی: وزن و ضخامت بیشتر تیرآهن هاش سنگین، باعث می‌شود که تحمل بیشتری در برابر تنش‌ها و نیروهای کششی داشته باشد.
- قیمت: به‌دلیل مواد اولیه بیشتر بکار رفته در ساخت و نوع روش تولید پیچیده تیرآهن هاش سنگین، قیمت آن به نسبت انواع هاش سبک بالاتر است.
ابعاد تیرآهن هاش سبک
برای اطلاع از محدوده ابعادی این نوع تیرآهن و انجام محاسبات سازه‌ای، لازم است اطلاعات اولیه‌ای در این خصوص داشت تا بر حسب آن نوع کاربرد مورد نیاز را مشخص کرد. بر همین اساس مهم‌ترین شاخص‌های ابعادی تیرآهن هاش سبک به شرح زیر است:
- سایز تیرآهن: ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌متر
- ضخامت جان : از ۵ تا ۱۷ میلی‌متر
- ضخامت بال: از ۸ تا ۳۱ میلی‌متر
- ارتفاع مقطع: از ۹۶ تا ۹۹۰ میلی‌متر
- طول بال: ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر
- وزن : ۱۷ تا ۱۸۰ کیلوگرم
البته باید توجه داشت از آنجا که بیشتر تیرآهن‌های هاش شبک، بر اساس استانداردهای اروپایی تولید می‌شوند، اعداد بالا با توجه به این استاندارد و مطابق جدول اشتال این پروفیل ارائه شده‌اند. البته ممکن است تیرآهن‌هایی نیز غیر منطبق با این جدول در بازار عرضه شوند که در این حالت کیفیت پایین‌تری نیز دارند.
ابعاد و مشخصات تیرآهن هاش سنگین
برای محاسبات سازه‌ای اطلاع از مشخصات فنی تیرآهن‌های مورد استفاده از اصول اصلی است. هر چند در این خصوص معمولا اعداد لازم بر اساس مراجع معتبر و با توجه به استانداردهای تولید کارخانجات استعلام می‌شوند، با این حال داشتن اطلاعات اولیه در این خصوص می‌تواند راهنمای خوبی باشد.
- سایز تیرآهن: ۱۰ تا ۱۰۰ میلی‌متر و همچنین ۱۰ تا ۶۰ میلی‌متر که بر حسب نوع کاربرد متفاوت است.
- ضخامت جان : از ۶ تا ۱۹ میلی‌متر متناسب با سایز تیرآهن تغییر می‌کند.
- ضخامت بال: از ۱۰ تا ۳۶ میلی‌متر که با بزرگتر شدن سایز تیرآهن، بیشتر می‌شود.
- وزن: ۲۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم بازای هر شاخه که معمولا طول شاخه‌ها، ۱۲ متری است.
کلیه این مقادیر بر اساس اعداد مندرج در جدول اشتال تیرآهن که مطابق استانداردهای اروپایی است، استخراج شده‌اند. بنابراین برای اطلاع دقیق‌تر از محدوده هر یک می‌توان به این جدول مراجعه کرد.
کارخانه‌های تولید کننده تیرآهن هاش
تیرآهن هاش بیشتر از کشورهای اسپانیا، کره و اوکراین وارد کشور می‌شوند. اما در داخل کشور نیز تولیدکنندگانی به شرح زیر وجود دارند که محصولات خود را با کیفیتی مناسب در بازار عرضه می‌کنند:
- ذوب آهن اصفهان: این کارخانه به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و بزرگترین تولید کنندگان پروفیل‌های فولادی، از سال ۱۳۵۰ در این زمینه مشغول به فعالیت است. تیرآهن هاش تولیدی ذوب آهن اصفهان در سایزهای ۱۲ تا ۳۰ و تحت استاندارد ملی ایران به بازار عرضه می‌شوند.
- فولاد البرز ایرانیان: این کارخانه با تولید سالیانه ۱۵ میلیون تن انواع پروفیل‌های فولادی نورد گرم، در استان مازندران واقع است. تولید انواع تیرآهن‌ها با استاندارد IPE و IPN در بالاترین کیفیت و با استفاده خطوط تولید هوشمند اتوماتیک بخشی از محصولات این کارخانه می باشد.
- فولاد غرب آسیا: این شرکت در سال ۱۳۸۳ با محوریت تولید انواع ورق به روش نورد سرد در استان قم شروع به فعالیت کرده است. تولید تیرآهن هاش بال پهن تحت استانداردهای بین‌المللی آلمان یکی دیگر از انواع محصولات این کارخانه با کیفیت صادراتی می‌باشد.
- شاهین بناب: مجتمع فولاد صنعت بناب، به عنوان یک هلدینگ شامل چندین کارخانه ذوب و نورد از سال ۱۳۸۳ در آذربایجان شرقی شروع به فعالیت کرده است. عمده محصولات این مجتمع، انواع میلگرد، تیرآهن، ناودانی، نبشی و همچنین شمش‌های فولادی و مفتول‌های آلیاژی می‌باشد. مجتمع بناب مقام چهارم را در میان تولید کنندگان فولاد کشور را دارد.
- جهان فولاد غرب: این کارخانه در سال ۱۳۷۸ با هدف تولید انواع تیرآهن و پرفیل‌های فولادی از جمله میلگرد در کرمانشاه شروع به فعالیت کرده است. در حال حاضر به‌عنوان بزرگترین واحد صنعتی غرب و صادر کننده نمونه کشور، بسیاری از محصولات خود را به کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان صادر می‌کند.
قیمت و نحوه خرید تیرآهن هاش سبک و سنگین
میزان عرضه و تقاضای بازار به خصوص رکود یا رونق صنعت ساختمان‌سازی، نوسانات بازار آهن آلات و ارز، تاثیر مستقیم در قیمت نهایی تیرآهن هاش سبک دارد. بنابراین لازم است قیمت این محصول را به شکل روزانه و بر اساس وزن مورد نیاز از فروشندگان معتبر استعلام کرد. معمولا فروشندگان مورد اطمینان برای شفافیت فعالیت خود، بعد از استعلام از کارخانه تولید کننده، قیمت واحد محصول را بر روی وب‌سایت اعلام می‌کنند. بنابراین متقاضیان می‌توانند با مراجعه و دریافت مشاوره از آنها نسبت به خرید اقدام کنند. نکته اصلی در این میان توجه به تضمین کیفیت کالا از جانب فروشنده و تامین آن از تولیدکنندگان شناخته شده در کوتاهترین زمان ممکن است.
تیرآهن هاش سنگین به دلیل کیفیت، استحکام و وزن بالاتر، قیمت بیشتری نیز نسبت به نوع هاش سبک دارد. با این حال نباید در بازار پر نوسان امروزی انتظار قیمتی ثابت از آن داشت. زیرا نوسانات موجود، تغییرات عرضه و تقاضا و بالا و پایین رفتن ارز، قیمت آن را دستخوش تغییر می‌کند. به همین دلیل بیشتر فروشندگان معتبر قیمت‌های خود را کاملا بروز و معمولا بر روی وب سایت خود ارائه می‌کنند تا خریدار با دید بهتری، مناسب‌ترین تصمیم را در این خصوص داشته باشد. علاوه بر این مورد، برای خریدی با کیفیت، بهتر است فروشندگانی را انتخاب کنید که مشاوره لازم پیش از خرید را در اختیار قرار می‌دهند و در عین حال مشخصات فنی تیرآهن درخواستی با توجه به برند شرکت تولید کننده را کاملا تشریح می‌کنند. تضمین کیفیت تیرآهن و ارسال در کوتاهترین زمان ممکن هم آخرین نکته‌هایی است که هنگام خرید باید مورد توجه قرار گیرند.
در قسمت قیمت هاش، می توانید قیمت روزانه این محصول را هم دنبال کنید.
با سالهای سال سابقه در عرصه فولاد و آهن آلات، برای شما می نویسیم. تا نوشته های ما، راهنمایی برای شما باشد و اطلاعات شما را در این رابطه افزایش دهد. چون معتقدیم که دانش بیشتر شما، باعث اتخاذ تصمیم بهینه خواهد شد.
